Ders: Pazartesi günleri saat:21:00’dan sonra 1 saat yapılacak.
Dersin Hocası: Ömer Çınar
- et-Tibyân Li Ba’di’l-Mebâhisi’l-Muteallekati bi’l-Kur’ân ‘alâ Tarîki’l-İtkân
Eser, müellifin kaleme aldığı ‘Tefsîru’l-Kur’âni’l-Hakîm’ isimli orta hacimli tefsirin, usûle dair bilgileri içeren küçük mukaddimesidir. Bu durumu Cezâirî, et-Tibyân’ın ilk baskısının kapak sayfasında: “Bu kitap, tefsirin iki mukaddimesinden küçük olanıdır” cümlesi ile ifade etmiştir. Müellifin yazdığı Tefsîru’l-Kur’âni’l-Hakîm isimli tefsirin 4 ciltlik yazma hâlindeki nüshası Dımaşk Zâhiriyye Kütüphanesi’nde mevcuttur. Bu nüshanın önemli bir özelliği de müellifin bizzat yazdığı kendi hattı olmasıdır.
Eser, “Fasıl” (الفصل) ismiyle 12 ana başlıktan müteşekkil olup bunlar sırasıyla şu şekildedir:
1- Mekkî ve Medenî âyetler
2- Kur’ân’ın nüzûlü
3- Kur’ân’ın “yedi harf” üzerine nüzûlü
4- Kur’ân’ın cem‘ ve tertibi
5- Kıraat-ı seb‘a
6- Kur’ân’ın ve kıraatlerin tevâtürü
7- Kur’ân’ın isimleri
8- Sûrelerin isimleri
9- Sûrelerin sayıları
10- Âyetlerin sayıları
11- Âyet fâsılaları
12- Âyetler arası münâsebet
Kitap iki kısma bölünüp iki dönemde bitirilmesi hedeflenmektedir. Derslerde kitabın ibaresi okunup tercüme edilecek ve gerekli îzâhlar yapılacaktır. Kitapta yer verilen mükerrer rivâyetlerin hepsi okunmayacak, bunun yerine rivâyetler içerisinde konuyu anlatan bir tanesinin okunmasıyla iktifa edilecektir. Böylece ders dönemi içerisinde okunması hedeflenen bölümleri bitirme imkânı doğmuş olacaktır. Abdulfettâh Ebû Gudde tarafından kitaba hâşiye niteliğinde düşülen notlar başta olmak üzere Kur’ân ilimlerine dâir telif edilmiş diğer eserlerden de fazlasıyla istifâde edilecektir.
et-Tibyân kitabını okuyacak kişi, Kur’ân ilimleri hakkında detaylı bilgilere sahip olacaktır. Kitabın sade ve anlaşılır bir dile sahip olması, Arapça ibaresini geliştirmek isteyenlere de katkı sağlayacaktır.
- Müellif: Tâhir el-Cezâirî
20 Rebîülâhir 1268’de (12 Şubat 1852) Dımaşk’ta doğdu. Soyunun Hz. Hasan’a ulaştığından Hasenî, ailesinin Cezayir’deki kabilesini ve yaşadığı yeri göstermesi dolayısıyla Sem‘ûnî ve Vağlîsî, Mağrib bölgesinden göç etmeleri sebebiyle Mağribî nisbeleriyle de anılır. İlim ve tasavvuf geleneğine sahip bir aileye mensuptur. Fransız işgali yüzünden 1847’de Cezayir’den Şam bölgesine hicret eden ilk grup içinde yer alan babası Muhammed Sâlih Dımaşk’ta Mâlikî kadısı, birkaç göbek önceki dedesi Ebü’l-Kāsım Halvetî şeyhidir.
İlk eğitimini babasından alan Cezâirî, daha sonra Dımaşk’taki Çakmâkıyye Mektebi’nde Abdurrahman el-Boşnâkī’den Arapça, Türkçe ve Farsça’nın yanı sıra birçok ilmin temel meselelerini öğrendi. Ayrıca Türk hocalarından matematik, astronomi ve tarih gibi ilimler tahsil etti. Ölünceye kadar yanından ayrılmadığı ve en çok etkilendiği hocası Abdülganî b. Tâlib el-Meydânî’den değişik ilimlerde ders aldı.
Tâhir el-Cezâirî 1920 yılında vefât etti.